انجمن کوهنوردی سقز

مجله کلایمبینگ - لائورا اسنایدر

در سه دهه گذشته ، از زمانی که ابزارهای میانی فنری- گشتاوری(spring-loaded camming devices ) ابداع شدند ، نگاه ها برای صعود ایمن تر به سمت اونها جلب شد . مطلب زیر در مورد این ابزار انقلابی صعودهای مدرن است .

۱ - مهمترین برجستگی ابزار میانی فنری - گشتاوری(SLCD) شکل پره های اونهاست ، که بر اساس یک مساله ریاضی در منحنی های لگاریتمی است . چنین منحنیهایی رو تو طبیعت جاهای دیگه ای هم میتونیم ببینیم : در صدف های دریایی ، میوه کاج ، گلبرگها ، و حتی در فرم اصلی کهکشان خودمون کهکشان راه شیری . منحنی های لگاریتمی از اونجایی برای ابزار میانی ایده آل هستند که هرچقدر جمع یا باز بکنیمشون و پره ها بپیچند ، پره ها با همون زاویه سابق با سنگ در تماس خواهند بود . این یه معامله ناجوره: هرچه زاویه کاهش پیدا کنه سایز هم کوچکتر میشه ، اما در مقابل نیروی برایند وارده از طرف پره ها به لبه های شکاف هم در زمانی که صعود کننده روی میانی وزن وارد میکنه کاهش پیدا میکنه . این مساله بدین معنیه که تولید کننده مجبوره که به سمت یک توازن بین سایز میانی و استحکامش در جایی که کار گذاشته میشه بره .

۲ - این روزها سنگ نوردها بیشتر به جای عبارت SLCD از CAM استفاده میکنند ، اما از نظر تکنیکی یک CAM به هر نوع ابزاری گفته میشه که حرکت خطی رو تبدیل به حرکت دورانی کنه ( و این دوران باعث بشه محکم تر تو جاش بشینه . پس با این تعریف در یک حال خاص هگزان ، تراکم و حتی بعضی لاخ سنگ ها هم که هیچ فنر مَنَری هم ندارند در تعریف CAM وارد میشوند .

۳- دقیقا مشخص نیست که کی و کجا برای اولین بار تئوری استفاده از یک سطح منحنی لگاریتمی برای ابزار مطرح شد . سنگ نورد روس ویتالی آبلاکوف یک چیزی ابداع کرده بود که خیلی شبیه تراکم امروزی بود . همون دوران گرگ لوه روی چنان ابزاری در ایالات متحده کار کرد . در سال 1972 ، لوه ابزار Cam nut رو ارائه کرد . یک ابزار ساده با یک پره و یک ساقه . در مجوز ثبت سال 1973 لوه دقیقا به استفاده از یک سطح منحنی برای ثابت ماندن زاویه اشاره شده . ابزار متحرک لوه - که به قیمت حدود 4 دلار فروخته میشد – و جانشینش یک ابزار با دو پره و دو ساقه داشت موفقیت تجاری زیادی کسب نکردند .

۴ - مخترع SLCD ری جاردین بود ، کسی مفهموم زاویه ثابت رو از Cam nut لوه الهام گرفت . جاردین یک مهندس هوا-فضا بود ، و دو سال قبل از زمانی که اولبن بار Cam nut لوه را در سال 1973 ببینه داشت با یک ابزار جدید ور میرفت .تو بهار همون سال نمونه های اولیه – که بعد ها فرند نامیده شد- اماده استفاده در یک سفر به دره یوسه میت بودند و جاردین ابزارشو تو یه سری صعود نسبتا جدی امتحان کرد . جاردین که بعدها یکی از پایه گذاران شرکت Ultra light (لوازم و تجهیزات کوهنوردی) شد ، ابزارشو در یکی از اولین 5.13 های دنیا یعنی مسیر Phoneix (5.13a) استفاده کرد .

۵ - اون اوایل جاردین زرادخانه ابزار جدید خودش رو زیر ردای رازداری مخفی نگه داشت . از ترس اینکه ایده لو بره ، هم طنابش رو قسم داد که سکوت کنه . در نهایت هم اسم این ابزار جدید از همین راز جاردین زاییده شد .میگن که نمونه اولیه ابزاراشو در یک کیسه پلاستیکی مات ابی رنگ حمل میکرد ، که توش پیدا نبود .یه روز که جاردین داشت آماده صعود میشد ، هم طنابش کریس واکر ، خواست بپرسه که تو صعود اونروز از ابزارای اون کیسه آبیه استفاده میکنند یا نه . اما از اونجایی که دورشون سنگ نوردای دیگه ای هم بودند ، واکر یواشی پرسید که دوستا رو (Friend ها رو) همراهت بردی یا نه ؟! اینجوری نام گذاری انجام شد !!

۶ - سال 1977 ، یک رفیق مورد اعتماد جاردین ، مارک والانس ، در شرکت Wild country شروع به تولید تجاری فرند کرد . اولین تبلیغ فرند در سال 1978 در مجله Mountain چاپ شد ، انقلابی در ابزارگذاری : عمودی ، افقی ، موازی ، حتی در شکاف های کلوش فرند بهتر و سریعتر از هر ابزار دیگه ای کار میکنه .

۷ - هر جای دنیا بری اسمون همین رنگه : وقتی فرند وارد بازار شد ، بعضی از سنگ نوردا هشدار دادند که این ابزار سنت شکنیه و صعودها رو خیلی ساده میکنه !!!!! استیو لوین در شماره 51 مجله Climbing در سال 1978 تاکید کرد که استفاده از فرند درجه تکنیکی صعود رو کاهش میده و برای ثبت یه صعود باید دوباره اونو با ابزاری میانی معمولی انجام داد !! در یک مصاحبه با مجله کلایمبینگ شماره 170 سال 2008 ، سنگ نورد افسانه ای دهه 1970 هنری بابر گفته بود هنوز از فرند استفاده نمیکنه ! "من میانی دارم ، هرگز از اون ابزار استفاده نمیکنم . اون ابزار قشنگه ، عالیه و تکنولوژی فانتزی داره اما من ازشون استفاده نمیکنم ."

۸ - اولین SLCD با ساقه انعطاف پذیر توسط Steve Byrne خلق شد ، همون کسی که تعداد پره ها رو از 4 به 3 کاهش داد تا راحت تر بشه ابزار رو توی شکافهای باریکتر کارگذاشت . سال 1985 شروع به تولید تجاری ابزار های سه پره ای خودش کرد ، همون مدلی که که ساقه U شکل انعطاف پذیر داره ( در Flagstaff ، Arizona ، شرکت Wired bliss)

۹ - وقتی Black diamond در سال 1987 ابزار میانی جدید خودش رو با نام camalot ارائه کرد ، ابعاد جدیدی به SLDC اضافه شد : محور دوم . طرح توسط Tony Christianson ارائه شد و اجازه داد تا سایزهای بزرگتری بدون کاهش نیروی نگهدارنده تولید شوند .

۱۰ - امروزه ، بزرگترین سایز SLDC که یک سنگ نورد میتونه بخره توسط Valley Giant در دو سایز ساخته میشه : VG9 و VG۱۲ ( اولی ۹ اینچ معادل ۲۳ سانت و ۱۲ اینچ معادل ۳۰ سانت) . البته اینها با سفارش ساخته میشه و قیمت 175 و 225 دلار داره . کوچکترین سایز در بازار هم Zero متعلق به Wild country هست که ابعادی کمتر از 5 میلیمتر داره